Arkadaşlarınızla sevdiğiniz bir grubun konserine gittiğinizi, servisle okula giderken dışarıdaki insanları izlediğinizi, kardeşlerinizle çizgi filmler seyrettiğinizi veya ailenizle geçirdiğiniz doğum günleri ya da tatilleri hatırladığınızda duygusallaşıyor olabilirsiniz. Bu insanların nadiren yaşadığı bir durum değil. Görünüşe bakılırsa, insanların yüzde 79’u kendileri için önemli olan olayları hatırladıklarında geçmişe özlem duyuyor.
Nostaljik hissetmek yüzyıllar boyunca bir hastalık olarak görüldü; çünkü bu artık var olmayan ya da geçmişte kalan şeyler için üzücü ve huzursuzluk verici bir özlem duymak olarak düşünülüyordu. Ancak Southampton Üniversitesi’nde psikoloji alanında doktora öğrenimine devam eden Marios Biskas’ın Cognition and Emotion’da yayınlanan yeni araştırmasına göre, geçmişe duyulan özlem bazen yalnızlık gibi olumsuz duygular tarafından tetiklenebiliyor olsa da, bugün bu duyguların kişinin ruh halini iyileştirmek, hayatı anlamlı kılmak, sevildiğini, korunduğunu, başkalarıyla bağlantıda olduğunu hissetmek ve geleceğe iyimser bakmak gibi önemli psikolojik faydalar sağladığı gösterildi.
Özlem Duyulacak Anılar Yaratmak
Peki, bu faydaları sağlamak adına özlem duyacağımız güzel anıları nasıl yaratabiliriz? Biskas ve meslektaşları, anlamlı bir hayat deneyimi yaşarken insanların onun her anını yakalamak için fazladan gayret sarf ederek, onları özlem duyulacak anılara çevirebildiği fikrinden yola çıkarak üç yeni çalışma yaptılar. Çalışmalarında bir olayın tadını çıkarmanın o olayı özlem duyulacak bir anı haline dönüştürüp dönüştürmediğini inceleyen araştırmacılar, işe 266 katılımcıdan geçmişlerindeki pozitif bir olayı birkaç dakika boyunca düşünüp sonra da onu yazmalarını isteyerek başladılar.
Hemen ardından, katılımcılardan o olay sırasında o anların tadını ne kadar çıkardıklarını ve şu anda o olayı ne kadar özlediklerini ölçen soruları cevaplamaları istendi.
Verilen yanıtlar, katılımcılar o olayın ne kadar tadını çıkarıp her anını yakaladılarsa, ona o kadar özlem duyduklarını ortaya koydu. Bu bulgu özlem duyulacak anılar yaratmak için bir anın veya olayın tadını çıkarmanın önemli olduğunun ilk ispatıydı.
Araştırmacılar spesifik olarak üniversiteye gidilen döneme bakarak, belirli bir olay yerine bir hayat sürecinin tadını çıkarmak ve onun için duyulan özleme odaklandıkları ikinci bir çalışmayla araştırmalarına devam ettiler.
Bu ikinci çalışmada, daha önceden tadına varılan bir deneyim için kişinin nostalji duymasıyla iyimser olmanın bir ilişkisi olup olmadığı da incelendi.
Geçmişe Özlem Duyanlar Geleceğe De İyimser Bakıyor
Çalışmanın bu aşamasında, bir üniversitenin mezunlarının yeniden bir araya geldiği bir toplantıda bulunan 122 kişiyle görüşüldü. Bu insanların üniversite öğrencileri olduğu dönemin tadını ne kadar çıkardıkları ve hayatlarının bu dönemine şu anda ne kadar özlem duydukları değerlendirildi. Ayrıca onlara gelecekleri konusunda ne kadar iyimser oldukları da soruldu.
Araştırmacıların elde ettiği sonuçlar, katılımcılar üniversitede oldukları zamanın tadını ne kadar çok çıkardılarsa, o döneme o kadar fazla özlem duydukları yönündeydi. Buna ek olarak, tadına varılan bir hayat dönemi için daha fazla özlem duyan insanlar gelecekleri konusunda da daha iyimser olduklarını bildirdiler.
Yaşanan olayların tadını çıkarmanın özlem duyulacak anılar yaratmaya ve iyimserliğe katkı yaptığına deliller sağlayan bu çalışmaların kısıtlı kaldığı tek nokta, katılımcıların geçmişteki deneyimlerini konu almasıydı. Bu sebeple, araştırmacılar üçüncü ve son çalışmalarında, halihazırda devam etmekte ama sona ermeye yakın olan olayların tadının ne kadar çok çıkarıldığını ve bu olay sonlandıktan bir zaman sonra bu deneyim için duyulan özlemi ölçmeye karar vererek, mezuniyet törenlerinde bulunan 66 üniversite öğrencisiyle görüştü ve onların üniversitedeki son yıllarının tadına ne kadar çok vardıklarını değerlendirdi.
İyi Hissetmek İçin Özel Günlerinizin Tadını Çıkarın
Dört ila dokuz ay sonra bu katılımcılarla yeniden bağlantıya geçen araştırmacıların elde ettikleri sonuçlar, katılımcılar üniversitedeki son yıllarından ne kadar keyif aldıysa, o zamanlara o kadar çok özlem duyduklarını gösterdi. Ve bir kez daha, tadı çıkarılan bir deneyim için duyulan özlem, gelecek için daha büyük bir iyimserlikle ilişkilendirildi.
Bu çalışmalar, halihazırda devam etmekte olan bir olayı yakalamak ve ondan mutluluk duymak için maksatlı bir gayret göstermenin, özlem duyulacak anılar yaratmanın temeli olduğunu öne sürüyor.
İşte bu nedenle de, eğer hayatınızda daha fazla özlem duyulacak anı yaratmak istiyorsanız, özel günlerinizin ve olaylarınızın değerini bilip tadını çıkardığınızdan emin olun. Genellikle koku, müzik veya hava gibi etkenlerle tetiklenen özlem duygusu size gelecekte mutluluk ve iyimserlik sağlayabilir.