Yaşlı Bireylerde Yön Bulma Sorunu: Kaybolma

0
1380

Alman Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi’ndeki (DZNE) araştırmacılar, bazen yaşlı insanlarda görülen mekansal yönelmede zorluk ile ilgili bir açıklama yaptılar. Yaşlı yetişkinlerin beyinlerindeki yön bulma merkezinde dengesiz bir aktivite tespit ettiler. Sonuçlar “Current Biology” dergisinde bildirilmiştir. Uzun vadede, bu bulgular Alzheimer hastalığını tespit etmek için yeni yollar açabilir.

Bizi hedefe yönelik bir şekilde yönlendirmek için, insan beyninin, görsel uyaranlardan kas sisteminin sağladığı ipuçlarına ve vücut dengemize kadar uzanan bir bilgi akışını işlemesi gerekir. Bu nedenle, mekansal yönelim ve yön bulma, insan bilincinin en karmaşık yetenekleri arasındadır. Ancak, bu beceriler genellikle yaşlandıkça bozulmakta, bu da bağımsızlık ve yaşam kalitesini ciddi biçimde tehlikeye atabilmektedir.

DZNE’nin Magdeburg sitesinde bir araştırmacı olan ve güncel yayının baş yazarı olan Matthias Stangl, “Alışkın olmadığınız bir çevrede hareket ettiğinizde kaybolmak çok normaldir. Ancak bu durum, yaşlı insanlarda daha sık görülür. Şu anda, bu yön bulma problemlerinin altında yatan nöral mekanizmalar hakkında çok az şey biliyoruz. Yön hücreleri olarak bilinen nöronların bu konuda  rol oynayabileceğine dair bir hipotezimiz vardı. Yön bulma işleminin önemli bir kısmı bu hücreler tarafından yapılır. Bu nöronlar, beynin entorinal korteksinde yer alan özel nöronlardır. Bu nedenle, yön hücrelerinin fonksiyonlarında görülen bir bozulma, yön bulma sorunlarına neden olabilir” açıklamasını yaptı.

Sanal Gerçeklik ve Gerçek Mekan

Bu varsayımı test etmek için, Stangl ve meslektaşları, iki gruba ayrılmış olan 41 sağlıklı genç ve yaşlı yetişkinle deneyler gerçekleştirdiler: “Genç yetişkinler” grubu, 19 ila 30 yaş arası 20 katılımcıdan oluşurken, “yaşlı yetişkinler grubu” “63 ila 81 yaş arasındaki 21 kişiden oluşuyordu. Her iki grup da kadın ve erkekleri içeriyordu.

Deneylerden biri, fonksiyonel beyin görüntüleme (fMRI) ve sanal gerçekliği bir araya getirdi: Katılımcılar bilgisayar tarafından oluşturulan bir ortamda dolaşırken, beyin aktiviteleri izlendi. İkinci bir deney, “yol entegrasyonu” becerisini test etti. Bu ortamda, katılımcılar önceden tanımlanmış kavisli yollarda ilerledi. Ancak denekler, oldukları yeri görmeden, başlangıç ​​noktalarına göre bulundukları mesafeyi ve yönlerini tahmin etmek zorundaydılar,  Bu test hem gerçek mekanda hem de sanal ortamda olmak üzere iki şekilde gerçekleştirildi.

Kararsızlıklar

DZNE kıdemli bilim insanı ve danışmanı Prof. Thomas Wolbers, “Her şey göz önünde bulundurulduğunda, genç katılımcılar daha önce yapılan çalışmalarla paralel olarak yön bulmada daha iyi sonuçlar verdiler. Bununla birlikte, hasar görmüş yön bulma hücrelerinin aktiviteleri ile azalmış performans  arasında bir ilişki bulduk” diyor. “Yön hücreleri gençlerde ve yaşlı yetişkinlerde farklı şekilde aktive oldu. Özellikle yaşlı bireylerde bu hücreler daha az aktifti; bu da bu beyin devrelerinin yaşlılıkta riskli hale geldiğini gösteriyor. Bu durum, birçok yaşlı insanın neden yaşlılıkta mekansal sorunlar yaşadığının bir nedeni olabilir.

Wolbers ise bu sözlere şunları da ekliyor: “Yön hücreleri sadece yön bulmada değil, diğer bilişsel işlevlerde de merkezi bir rol oynarlar. Bu nedenle, bizim bulgularımız yaşlılık çağında bilişsel kusurların altında yatan temel bir mekanizmayı işaret edebilir. Tek başına bu durum, yaşlanmadan kaynaklanan nörofizyolojik değişikliklerle ilgili bilgi sağlar. Ayrıca, yaşa bağlı bilişsel gerilemeye karşı tedavilerin tasarlanmasına da yardımcı olabilir. ”

Demans İçin Erken Bir İşaret mi?

Zayıf yön bulma becerisi sağlıklı yetişkinlerde de ortaya çıkabilirken, böyle bir azalma Alzheimer’ın en erken belirtilerinden biri olarak kabul edilir. Wolbers, “Yön bulma performansı ve yön hücrelerin fonksiyonlarının değerlendirilmesi, Alzheimer ve diğer nörodejeneratif hastalıkların erken teşhisini kolaylaştırabilir. Bu amaçla, yön bulma kabiliyetinde yaşa bağlı bir azalma ile hastalığın neden olduğu kaybı ayırt eden tanısal yöntemler geliştirmek gerekir. Bu zorlu bir iş olabilir. Ancak, bulgularımız gelecekteki çalışmaların temelini oluşturmaktadır” yorumunu yaptı.

Kaynak: Science Daily

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here