Zeytinyağı, milyarlarca avroluk küresel bir iştir.
Manuel Román, bir zeytinin her parçasını bir ticari ürüne dönüştürebilen ve bir rafineri inşa eden bir İspanyol şirketi olan ISANATUR’un kurucu ortağıdır.
Zeytin posaları ve çekirdekler
Değerli yağ için bir zeytinin sadece yaklaşık %25’i kullanılır, geri kalan posa, çekirdekler ve su çöplüklerde biter veya gübreye dönüştürülür. Çekirdekler ayrıca yakıt için de kullanılabilir.
Tüm artığı ticari mallara dönüştürmenin yollarını geliştiren ve AB tarafından finanse edilen bir projenin eski koordinatörü Román, “İhtiyaç duyulan şey, ürünleri (zeytin tozu, zeytin suyu, zeytin çekirdeği) kullanmaya istekli bir pazardır” dedi.
Küresel yıllık zeytinyağı üretimi, 2 milyon tonu Avrupa’da olmak üzere yaklaşık 3 milyon tondur. Fortune Business Insights’a göre dünya çapında zeytinyağı pazarı yaklaşık 13 milyar € değerinde.
Zeytinyağı, sağlığa birçok faydası nedeniyle binlerce yıldır ‘sıvı altın’ olarak anılırken, kalıntısı da iyilikle dolu.
Avrupa’daki şirketler, sağlık ve güzellik ürünlerinde, gıda takviyelerinde ve hayvan yemlerinde kullanılabilecekleri bu zengin içerik kaynağından yararlanmanın yollarını geliştiriyor.
Román, “Binlerce ton doğal ürün kullanılmıyor ve bu sağlıklı bileşikleri yeme fırsatını kaçırıyoruz” dedi.
Roman, 2020’nin ortalarında başlayan ve 2024 Mayıs’ının sonuna kadar devam etmesi planlanan UP4HEALTH’in geçici koordinatörüydü. Avrupa’nın en büyük zeytinyağı üreticisi İspanya’dan yürütülen proje, zeytin israfına son vermeye kararlı katılımcıları bir araya getiriyor.
ISANATUR, hali hazırda atıştırmalık barlarda ve gıda takviyelerinde kullanılmak üzere demir, proteinler ve antioksidanlar açısından zengin zeytin posasından elde edilen tozun satışını yapmaktadır.
Diğer ürünler arasında sindirim sağlığını artırmak için çözünür lif, zeytin suyundan yapılan içecekler ve cildi nemlendirici olarak kullanılabilen yağlar bulunur.
UP4HEALTH, ürünleri test eden birkaç küçük ve orta ölçekli gıda ve nutrasötik işletmeyi içermesine rağmen, ölçeklendirmek için yeterli talep yaratabilecek çok uluslu büyük şirketleri çekmek istiyor.
Biyoatıkları yeni ürünlere dönüştürmenin önündeki en büyük engellerden biri talep yaratmak ve bunu karşılayacak tedarik zincirlerini oluşturmaktır.
Zeytin yaprakları
Normalde korularda çürümeye bırakılan ya da enerji için yakılan zeytin ağacı yaprakları da önemli bir ticari potansiyele sahiptir.
İspanya’dan koordine edilen ve AB tarafından finanse edilen ikinci bir proje olan OLEAF4VALUE, bilim adamlarını, çok uluslu şirketleri ve zeytin yetiştiricilerini bir araya getirerek bir dizi üründe yapraklar için kullanım alanları geliştirdi.
Zeytin yaprağı, zeytinyağı kalıntısı gibi gıda takviyelerinde, ilaçlarda, güzellik ürünlerinde ve hayvan yemlerinde kullanılabilen antioksidanlar, antienflamatuarlar ve antimikrobiyaller içeriyor.
OLEAF4VALUE’ye göre şu anda dünyadaki artık zeytin yapraklarının yalnızca yaklaşık %0,2’si ticari olarak kullanılıyor.
Proje, hali hazırda dünyanın zeytin posası, çekirdekleri ve yapraklarının eşdeğer bir yüzdesini yöneten bir İspanyol tarım kooperatifi olan Oleícola El Tejar’ın yardımıyla seviyeyi %15’e çıkarmak istiyor.
Proje, güzellik endüstrisi için içerikler tasarlayan çok uluslu bir şirket olan Mibelle Biochemistry Switzerland ile birlikte çalışıyor. Ancak OLEAF4VALUE koordinatörü José Maria Pinilla, yem dahil diğer pazarlara da girişler yapıldığını söyledi.
Daha sağlıklı balıklar
Pinilla, gıda takviyeleri, yem ve ilaçlar için doğal içerikler üreten Natac Group’ta proje yöneticisidir.
Natac, dünyanın en büyük çiftlik somonu üreticisi olan Norveç merkezli Mowi ile çalışmakta.
İki şirket, somon balığını bakteriyel enfeksiyonlardan koruyup korumadıklarını belirlemek için balık yemlerindeki zeytin posası bileşenlerini zaten başarıyla test etti. İspanya’daki Tarımsal Gıda Araştırma ve Teknolojisi Enstitüsü’nde şimdiye kadar yürütülen denemeler, somonların bu tür bulaşmaya karşı daha dayanıklı olduklarını buldu.
Şimdi, OLEAF4VALUE’nin bir parçası olarak Natac ve Mowi, balıkları viral enfeksiyonlardan koruyup koruyamayacaklarını ölçmek için yapraklardaki bileşenleri test ediyor.
Pinilla’ya göre, Norveç’in Bergen kentindeki Deniz Araştırmaları Enstitüsü’nde denemeler yapılıyor ve 2023’ün sonuna kadar tamamlanması gerekiyor.
Daha akıllı sıralama
Proje, genel olarak üretim maliyetlerini azaltmak için yapraklardan en fazla değeri elde etmenin yeni bir yolunu geliştiriyor.
“Dinamik işleme” olarak bilinen bu teknikle, her yaprak partisi kimyasal içeriğine göre farklı şekilde işleniyor. OLEAF4VALUE araştırmacıları, her partinin kimyasal bileşimini analiz eden bir sensör yaratıyor.
Yaprakların kimyasal içeriği, nerede büyüdüklerine ve işlenmeden önce nasıl işlendiklerine bağlıdır. Yapraklar için en uygun ürünleri içerik belirler. Örneğin zeytin yaprağı, gıda takviyesi olarak kullanılan oleuropein içerir. Yapraklardaki içeriği %0,2 ile %10 arasında değişmektedir.
Pinilla, “Fakat çok yüksek saflıkta bir oleuropein üretmek istersem, bunu başlangıçta yüksek içerikli bir yaprakla yapmak çok daha kolay,” dedi.
Dinamik işleme ile, bu bileşiği çıkarmak için yalnızca yüksek oleuropein içeriğine sahip zeytin yaprakları kullanılır. Geri kalanı farklı kimyasallar için işlenir.
Proje ayrıca, işleme başlamadan önce bazı kimyasalların daha yüksek konsantrasyonlarını içermeleri için yaprakların kimyasal içeriğini değiştirmek için tedaviler geliştiriyor.
Hem süreçler hem de ürünler için hala çok sayıda araştırmaya ihtiyaç var. O zaman zorluk büyük alıcılar bulmak olacaktır.
Kaynak: Phys
